Fort Lillo

Zoals reeds verteld in een vorige blogpost, is Fort Lillo in 1640 een klein stukje Nederlandse Republiek op het grondgebied van de Zuidelijke Nederlanden , en is de getijdenhaven van Fort Lillo zowat de enige verbinding met die Nederlandse Republiek, meer bepaald met Zeeland waar Fort Lillo van afhankelijk is.

De haven heeft twee kades, met duidelijk verschillende werking.  De ene kade dient voor de bevoorrading van Lillo door schepen vanuit Zeeland, Brabant en Holland met zowat alles gaande van voeding over brandstof, drinkwater en bier tot militaire uitrusting en munitie.  Verse landbouwproducten en bouwmaterialen komen meestal uit de naaste omgeving.  Op deze kade staat een loskraan.

De andere kade dient voor de overslag van goederen. Er moet immers tol worden betaald op goederen die naar Antwerpen gaan of vandaar uitgevoerd worden.  Deze tol is afhankelijk van de aard van de goederen en de grootte van het schip en wordt bepaald en geïnd door een douanebeambte (“commies”) die het schip controleert (er mag ook geen militair materiaal aan boord zijn).  Hiervoor gaan de vrachtschepen voor anker aan het wachtschip (een wadkonvooier, zijnde een met kanonnen bewapend binnenschip).  Meestal worden de goederen bij deze tolheffing ook overgeladen op andere schepen (“lastbreken” of “verbodemen”) onder meer om fraude te voorkomen.

Uit Lillo vertrekt dus een roeiboot met officieel benoemde roeiers die de douanebeambte van en naar het wachtschip en de passerende schepen moeten vervoeren.  Deze “commies” heeft ook een kantoortje op de pier waar de boten aanleggen voor goederenoverslag.  Er is ook een veerdienst (die waarschijnlijk van op de oever naast de pier vertrekt) en transport van mensen, dieren en goederen verzorgt tussen de forten en locaties in de buurt.

Wanneer de dijk ten oosten van Lillo in 1650 wordt hersteld en de nieuwe polder opnieuw moet worden leeggepompt, is de waterhuishouding van Lillo een stuk anders en worden deze twee kades gescheiden en iets meer naar het oosten verlegd (zie kaart van Hattinga hieronder).  De functies van deze kades bleven echter hetzelfde, maar deze inrichting was een stuk beter bestand tegen overstromingen.

Fort Lillo heeft die haven steeds behouden, zoals onderstaande foto uit begin 1900 getuigt.

De huidige getijdenhaven is echter het zwakke punt bij stormvloed en zal door de komende Sigmawerken buiten de verhoogde dijk geplaatst worden.

Deze nieuwe haven zal ook de mogelijkheid bieden om boten op te slaan gedurende de winter (in een soort van garageboxen voor boten, niet weergegeven op het onderstaande VR-beeld).

Als je wil zien hoe Lillo was (in 1640), nu is of binnenkort (2028) zal worden, dan kan je doorheen de tijd reizen met deze applicatie. Laat je ons weten wat je ervan vindt? Werkt ook op je smartphone!